Het tonen van kwetsbaarheid en verantwoordelijkheid als ouder of pedagogisch professional is niet alleen krachtig, maar ook essentieel voor de emotionele en sociale ontwikkeling van een kind. Door sorry te zeggen, geef je kinderen belangrijke levenslessen mee over empathie, fouten maken en herstellen. Maar het is ook goed om te weten wat een kind eigenlijk kan begrijpen over excuses en vanaf welke leeftijd het echt binnenkomt.
Wanneer begrijpt een kind “sorry” echt?
Kinderen doorlopen verschillende fases in hun begrip van excuses:
-
1–3 jaar: nabootsen en sociaal gedrag
Peuters zeggen soms “sorry”, maar begrijpen nog niet wat schuld of empathie betekent. Als jij sorry zegt, leren ze vooral het voorbeeld zien: fouten erkennen hoort erbij. -
3–4 jaar: beginnende empathie
Ze beginnen te begrijpen dat hun gedrag invloed heeft op anderen. Echte spijt kan al doorschemeren, maar het blijft wisselend. -
4–5 jaar: écht betekenisvol sorry
Vanaf deze leeftijd kunnen kinderen emoties van anderen herkennen, begrijpen dat ze iets veroorzaakt hebben en oprecht sorry zeggen. Jouw voorbeeld gaat nu echt landen. -
6+ jaar: volledig begrip
Kinderen begrijpen nu duidelijk wat verantwoordelijkheid nemen betekent en waarom herstellen belangrijk is.
Het mooie: ook al begrijpen jonge kinderen het nog niet volledig, ze voelen wél de warmte, eerlijkheid en veiligheid die ontstaat wanneer jij sorry zegt. Jouw gedrag bouwt aan hun latere empathie en sociale vaardigheden.
Drie praktische tips
1. Wees een voorbeeld in zelfreflectie
Wanneer je merkt dat je onterecht boos bent geworden of een fout hebt gemaakt, benoem dit expliciet.
Zeg bijvoorbeeld: “Het spijt me dat ik net zo boos reageerde. Dat was niet eerlijk van mij.”
Door je eigen fouten te erkennen, laat je zien dat niemand perfect is en dat fouten maken menselijk is. Dit voorbeeldgedrag is extra belangrijk voor jonge kinderen onder de 4 jaar, omdat zij nog niet begrijpen wat sorry precies betekent, maar ze kunnen jouw eerlijkheid wél voelen en nadoen.
2. Houd rekening met de emotionele leeftijd van het kind
Pas je excuses aan op wat je kind kan begrijpen.
-
Voor jonge kinderen is een korte, eenvoudige zin voldoende:
“Sorry, ik maakte een fout.” -
Voor oudere kinderen kun je meer uitleg geven over wat er gebeurde en waarom je je excuses aanbiedt.
-
Vanaf ongeveer 4–5 jaar kan een kind jouw uitleg daadwerkelijk verbinden aan emoties, oorzaak en gevolg.
3. Betrek kinderen bij het goedmaken
Vraag aan je kind hoe jullie samen verder kunnen gaan of hoe je de situatie kunt verbeteren.
Bijvoorbeeld: “Hoe kunnen we dit samen oplossen?”
Dit leert hen dat fouten hersteld kunnen worden en bevordert hun probleemoplossende vaardigheden. Het versterkt bovendien hun gevoel van eigenwaarde én het idee dat relaties altijd hersteld kunnen worden.
Effecten op de ontwikkeling van een kind
Ontwikkeling van empathie
Door sorry te zeggen laat je zien hoe je verantwoordelijkheid neemt voor je gedrag.
Vooral tussen de 3 en 6 jaar leren kinderen hierdoor wat empathie betekent en hoe je die laat zien.
Veiligheid en vertrouwen
Wanneer je fouten erkent, creëer je een veilige omgeving waarin kinderen zich vrij voelen om ook fouten te maken en ervan te leren. Dit versterkt het wederzijdse vertrouwen en maakt jullie band hechter.
Gezonde conflictvaardigheden
Kinderen leren door imitatie. Als ze zien dat jij conflicten op een respectvolle manier oplost, nemen ze deze vaardigheid over. Dit helpt hen later in het omgaan met conflicten op school, met vrienden of in hun werk.
Tot slot
Houd in je achterhoofd dat kinderen tot een jaar of vier nog niet volledig begrijpen wat sorry zeggen betekent, maar wel enorm veel leren van jouw voorbeeld. Door eerlijkheid en verantwoordelijkheid te tonen in het bijzijn van kinderen, bouw je niet alleen een warme, veilige band op, maar help je hen ook om emotioneel veerkrachtige en empathische volwassenen te worden.
Zeg jij weleens sorry tegen je kind? Laat het weten in de reacties.
Reactie plaatsen
Reacties